Üniversite yıllarımda duyduğum bir cümle ile, “Dinlemesini bilirseniz, en aptalından bile bir şeyler öğrenirsiniz.”, bilgi ve bilgi edinme kaynaklarına bakış açım değişmişti. Çok doğru bir tespit ancak yıllar sonra bu cümleye baktığımda eksik kalıyor… Sadece insanlardan değil, hayvanlardan, çiceklerden, denizden, rüzgardan, aklınıza gelen gelmeyen her şeyden bile bilgiye erişmek mümkün, hatta ve hatta insan kendinden de bir şeyler öğrenebilir.
Bilgi Nedir?
Bilgi, kelime anlamı olarak, “insan aklının alabileceği gerçek, olgu ve ilkelerin tümüne verilen ad” oysa en basit şekilde tanımlayacak olursak; Bilgi, anlamaktır. Fark etmektir, farklı bir gözle bakabilmektir. Tıpkı bakmak ile görmek arasında olduğu gibi kilit kelime anlamaktır. Bir şeyi algılar ve anlarsanız işte o zaman onun hakkında ufakta olsa bir bilgi sahibi olabilirsiniz. Bilgiye ulaşmanın bir çok yolu vardır, öğrenme, araştırma ve gözlem bunlardan bazılarıdır.
Çok eski tarihler değil bundan 15-20 yıl öncesinde bilgiye ulaşmak için bir şeyler yapmanız gerekiyordu. Kulaktan dolma bilgilere güvenmiyorsanız ansiklopedi kurcalamanız, kütüphaneleri ziyaret etmeniz veya konunun olabileceği ders kitaplarını karıştırmanız gerekiyordu. Oysa yakın geçmişte bilgiye ulaşmak için harcadığımız enerji artık tabiri yerindeyse parmaklarımızın ucunda… Hatta ve hatta artık parmaklarımızı kullanmaya da gerek yok, son yıllarda oldukça popüler hale gelen, ses komutlu kişisel asistanlar vasıtasıyla anında (ve bir çaba sarf etmeden) bilgiye ulaşabiliyorsunuz. Ne kadar büyük bir nimet değil mi?
Bilgi Doğruluğu
Artık ses komutuyla bile oturduğumuz, uzandığımız yerden bilgiye erişebiliyoruz ama bu bilgilerin doğruluğu ne kadar güvenlidir? Özellikle internet üzerinden edindiğimiz bilgiler ne kadar sağlıklıdır? İnternet üzerinde yer alan bilgiler manipüle edilebilir mi? Evet, internet üzerinde yer alan bilgiler çok kolay bir kaç bilgisayar komutuyla manipüle edilebilir, hatta bu o kadar ciddi bir olaydır ki belki bir ülkenin tarihinde yer alan bir sahneyi silip bunun gelecekte farklı sonuçlar doğurmasına bile sebep olabilir. Tehlikenin farkında mıyız?
29 Nisan 2017 günü ülkemizde, doğru bilgiye ulaşmanın en güvenilir sitesi olan, wikipedia‘ye erişim yasaklandı. Katılımcı internet ansiklopedisi olan vikipedi, kuşe kağıda basılı ve neredeyse bir dönem her evde bulunan ansiklopedilerin yerini aldı. Dünya genelinde hala çok büyük ve güvenilir bir kaynak olarak gösteriliyor ancak ülkemizde kapatılma sebebine de bakacak olursak bilgiler kolaylıkla manipüle edilebiliyor. Çünkü katılımcı bir platformun en büyük dezavantajı, bilgilerin her birinin tek tek doğruluğunun sağlanamamasıdır. Hal böyle olunca provakatif eylemler de çok kolay olarak doğru bilgi kelimesine gölge düşürmektedir.
Bilgi Açlığı Çektiğimiz Nokta Nedir?
Ülkemizde sözlükler gibi benzer oluşumlar bulunsa bile, gerçekten doğru olduğunu düşündüğümüz bir kaynağımız maalesef bulunmuyor. Doğru bilgiyi tek elden çıkararak vermeye çalışan internet siteleri ise konu eksikleri bakımından yetersiz kalıyorlar. Özellikle son yıllarda sözlükler bilgi vermek dışında her türlü sohbetin döndüğü forum sitelerine benzemeye başladılar, bu yüzden eğer başlığa girdiğinizde ilk açıklamada cevabınızı alabiliyorsanız ne mutlu size… O an aklımıza gelen en ufak bir şey hakkında çok küçük bir bilgi bulabilmek için neredeyse en az 4-5 site geziyoruz ve bu şekilde gerçekten çok ufak bir ipucu yakalayabiliyoruz. Daha sonra ise yakaladığımız bu ipucu ile yeni aramalar başlatıyoruz ki daha geniş kapsamlı bilgi sahibi olabilelim… Oysa ses ile tek bir komutla bilgiye ulaşabiliyorduk sözde…
Çözüm olarak ise wikipedia profesyonelliğinde bir ansiklopedi sitesi gerekiyor. Bu demek değildir ki sözlük siteleri profesyonel olmaktan çok öte, aksine gerçekten çok profesyonel çalışıyorlar ancak son zamanlarda formatın dışına çıkan, her türlü konuyu amacından saptıran bir güruh var. Bu kişilerin bilinçli olarak bu hareketleri sergilediğini düşünmüyorum, sadece eğlenmeye karşı bir açlıkları var ancak yaptıkları bu davranıştan ötürü bilgi açlığı da çok büyük ve kritik seviyelere çıkıyor.
ÖNEMLİ NOT: Bu yazı 2018 yılında yazılmıştır. Yazıda bahsedilen bir çok bilgi değişmiş olabilir, işlem yaparken bunu göz önünde bulundurmanız gerekir ve tüm sorumluluk size aittir.
